پرسش :

آیا زن برای خروج از منزل نیاز به اذن و اجازه ولی و شوهر خود را دارد؟ در چه مواردی اجازه داده شده است؟


پاسخ :
نظام خانواده در اسلام، نظامی شورایی با سرپرستی و مدیریت اجرایی مرد است.[1] این مسأله تکالیفی را بر دوش هر یک از اعضای خانواده می گذارد، از جمله این که مرد، باید در جهت تأمین نیازمندی های خانواده و ایجاد زمینه رشد، تعالی و سلامت مادی و معنوی آن تلاش کند.

از طرف دیگر مسؤولیتی بر دوش دیگر اعضا در برابر مرد ایجاد می کند که از جمله ی آنها، کنترل پذیری رفت و آمدها و هماهنگی آن با مرد است. به عبارت دیگر، هر اجتماعی، کوچک یا بزرگ، نیاز به مدیریت دارد. کانون خانواده، بنیادی ترین اجتماع انسانی است که سعادت و انحطاط آن، نقش زیادی در سعادت و انحطاط جامعه دارد. رعایت حقوق مرد، اقتضای هماهنگی زن در خروج از منزل را دارد.

علامه سید محمدحسین فضل الله در تفسیر من وحی القرآن می گوید: «عقد ازدواج، تعهدهایی را در پی دارد که زن و مرد ملزم به رعایت آن هستند...بر زن واجب است که به نیازهای جنسی مرد پاسخ مثبت دهد و مانع مادی و معنوی در برابر رغبت او ایجاد نکند. همین نیاز بیرون رفتن بدون اجازه ی زن را از منزل ناروا می نمایاند.»[2] 

معمولاً، آسیب پذیری زن در بیرون از خانه، بیش از مرد است. زن ممکن است مورد تعرض و تجاوز قرار گیرد، فلذا مرد باید برای مصونیت زن از ورود و خروج وی مطلع باشد. اجازه ی مرد، نوعی نظارت محسوب می گردد. خروج مرد، به دنبال تأمین نیازهای مالی، امری الزامی است و اجازه گرفتن در آن بی معنا است باید توجه داشت همواره خروج زن از خانه، نیازمند اذن شوهر نیست، بلکه در مواردی خروج زن از خانه جایز است، از جمله:

1- برای کسب علم واجب و یا انجام دادن تکالیفی که مستلزم خروج از خانه است.

حضرت آیت الله جوادی آملی فراگیری علومی را که از واجبات عینی است را مطرح می نمایند که در این دسته از علوم، مرد حق منع ندارد. اما در علومی که واجب کفایی است، مادامی که افرادی هستند بر زن واجب کفایی است اما در صورت عدم کفایت، بر زن واجب عینی می شود و باز مرد حق منع ندارد.
2- احقاق حق، دادخواهی، شکایت و یا ادای شهادت.

3- بر اساس برخی از فتاوا در صورتی که زن قبل از ازدواج، استخدام در کاری بوده است، بعد از ازدواج نیز می تواند سر کار خود برود و ازدواج مانع آن نیست.

4.اگر شرط ضمن عقد، به هنگام ازدواج نموده باشد که اجازه ی خروج در هر زمانی را بدون اذن داشته باشد نیازی به اجازه نیست.

5- در صورتی که مرد، نفقه زن را تأمین نکند و او برای تأمین آن، ناچار به خروج از منزل باشد، نیازی به اذن نیست.[3]

پی‌نوشت‌ها:
[1] جعفری، محمد تقی، زن از دیدگاه امام علی (علیه السلام)، ص 51.
[2] فضل الله، سید محمد حسین، من وحی القرآن، ج 7، ص 156.
[3] جوادی آملی، عبدالله، زن در آیینه جلال و جمال، صص 422-421.

​​​​​​​منبع: حوزه نت